سرای وزیر قزوین - نیلی ابزار

به گزارش نیلی ابزار، هشتی ورودی آن، حجره هایی با طاق های کاشی کاری دارد و بر فراز فضای مرکزی ورودی، گنبدی آجری همراه با یک نورگیر به قطر تقریبی یک متر واقع شده است. دورتادور حیاط وسیع سرای وزیر را حجره هایی در دو طبقه فراگرفته اند و روی صفه ای با ارتفاع یک متر از سطح زمین قرار دارند. طرح سرا، چهار ایوانه و ضلع شرقی آن هم اکنون فاقد ایوان است. تمامی حجره ها دارای طاق جناغی و بیشتر آن ها در طبقه دوم، دارای ارسی (نوعی در قدیمی با چهارچوب مخصوص که با حرکت عمودی باز و بسته می شد) هستند. در لچکی طاق حجره ها، می توان کاشی کاری هایی را در طرح ها و نقوش مختلف چون مجلس شکار شیر و پرنده، طرح های اسلیمی و کتابی، اسب، خورشید و انسان بال دار دید. این اثر در تاریخ 25 اسفند 1379 با شمارهٔ ثبت 3312 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و به عنوان یکی از مکان های دیدنی قزوین شناخته می گردد.

دارای چندین سرای تاریخی است که یکی از آنها سرا یا کاروانسرای وزیر نام دارد که بنایی قاجاری به شمار می رود و در دل بازار سنتی و بافت تاریخی این شهر نهاده شده است.

ابن بنای 2 طبقه که چهار جانب آن را حجره هایی دربرگرفته اند و در طبقه پایین آن نیز یک حیاط وجود دارد، در سال 1379 در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است.

گنبد بزرگ و آجری زیبا در ورودی اصلی این بنا با یک نورگیر به قطر یک متر به همراه تزئینات و کاشی کاری های زیبا با نقوش مختلف از جمله خورشید، گل و گیاه و حیوانات شکاری در لچکی طاق حجره های این بنا و ارسی های موجود در حجره های آن دوستداران بناهای تاریخی و میراث فرهنگی را به سر ذوق می آورد و حاکی از ارزش بالای این بنای تاریخی است.سرای وزیر این بنای تاریخی زیبا که محل فعالیت بخشی از کسبه بازار سنتی قزوین است این روزها حال و احوال خوبی ندارد و به مثابه یک بیمار با شرایط اورژانسی که احتیاج به رسیدگی فوری دارد می ماند و به علت عدم رسیدگی و کم توجهی در نگهداری و حفاظت از این مجموعه طی چند ده سال گذشته تا به امروز بخش های زیادی از آن دچار تخریب شده است.

در حال حاضر بخش های مختلفی از بام این بنای تاریخی و بعلاوه قسمتی از دیوار آن بیشتر از سایر بخش ها دچار تخریب و ریزش شده اند به طوری که برای کسبه و ساکنان و مجاوران این مکان خطر جانی به همراه دارد.

با توجه به شرایط نابه سامان این بنای تاریخی که بخشی از مجموعه بازار سنتی قزوین را تشکیل می دهد، باید بازسازی و ساماندهی این بنای تاریخی به طور عاجل و فوری از سوی دستگاه های مربوطه (میراث فرهنگی از حیث تاریخی بودن بنا و ثبت آن در لیست ملی و اوقاف و امور خیریه از حیث مالکیت و وقفی بودن) در دستور کار قرار بگیرد.

بدون شک بازسازی و بازسازی این بنای تاریخی می تواند ضمن حفظ و احیای آن، به جذابیت های گردشگری قزوین بیافزاید و گامی در تکمیل پازل بازسازی و احیای گذرگاه گردشگری بافت تاریخی این شهر باشد.

در حال حاضر دیوار جنوبی سرا که رو به کوچه مسجد حاج سیدجوادی است نشست نموده و خطر ریزش آن جدی است و تعجب می کنم با توجه به اینکه این کوچه محل گذر و عبور بخشی از کسبه بازار، مردم و اهالی محل است، اقدامی برای بازسازی و برطرف خطر آن صورت نمی گیرد.با کوچک ترین پس لرزه این دیوار تخریب می گردد و این شرایط برای کسبه و بعلاوه ساکنان بخشی از خانه های پست سرا و عابران پیاده خطر جانی در پی دارد.بخشی از بام سرای وزیر نیز در حال ریزش و تخریب است و بازسازی و بهسازی قسمتی از آن نیز که در سال های قبل اجرا شده اصولی نبوده و با بارندگی های یکی دوسال اخیر این بخش ها نیز رو به تخریب گذاشته است.

هیات امنای سرای وزیر به نمایندگی از کسبه این مجموعه چندین بار برای بهسازی و بازسازی این بنا از دستگاه های مختلف و ذیربط تقاضا نموده اند که بی نتیجه به جای مانده است.برای ما جای تعجب دارد که یک بنای نسبتا بزرگ تاریخی در مرکز شهر قزوین به حال خود رها شده و شرایطش روز به روز بدتر می گردد.

سرای وزیر قزوین زیباترین سرای تاریخی قزوین به شمار می رود و به علت شرایط بحرانی اش احتیاجمند رسیدگی فوری بوده و باید در اولویت شماره یک بازسازی قرار بگیرد و اگر فکری به حال آن نگردد، به زودی شاهد تخریب و از میان رفتن این بنای تاریخی خواهیم بود.برای جلوگیری از رفت و آمد از کنار این دیوار از طرف کوچه پشت سرا، نیوجرسی هایی را قرار گذاشتند که کارساز نبود چرا که این مکان محل گذر کسبه و مردم به بازار است و بخشی از رفت و آمد خودروها و چرخ های باری از این مکان انجام می گردد.

ادارات کل میراث فرهنگی و اوقاف مسوولیت بازسازی و بازسازی این بنا به یکدیگر محول می نمایند در حالی که رسیدگی و ترمیم این بنا حداقل در بخش هایی که خطر ریزش آن وجود دارد باید به سرعت انجام گردد چرا که دیواری که نشست نموده و ترک برداشته که در آن از سوی میراث فرهنگی شاهدگذاری شده که ترک های ایجاد شده در شاهد نشان از شرایط بحرانی این بنا را می رساند آجرهای یک رج نبوده بلکه بسیار ضخیم و سنگین است و اگر فرو بریزد به راحتی می تواند منازل مقابل خود را به طور کامل تخریب و ویران کند.

متاسفانه بخشی از کاشی های ارزشمند سرای وزیر در سالیان گذشته به سرقت رفته است که علت آن نبود نگهبان و دوربین های حفاظتی در مجموعه است در حالی که تزیینات موجود در لچکی طاق های این بنا آنقدر ارزشمند و با اهمیت هستند که به تنهایی می توان یک تور تخصصی گردشگری برای آن برگزار کرد.بخشی از بام سرای وزیر در سال های قبل مورد بازسازی نهاده شد اما به علت کم کاری پیمانکار آجرهای تازه بازسازی شده شکسته اند و هزینه های اجرا شده اتلاف شده است. شرایط ایمنی این بنا نیز اصلا مناسب نیست البته در سال های قبل سیم های برق داخل مجموعه منظم و ساماندهی شدند ولی خطر ریزش و آوار شدن بام و بعلاوه ریزش حجره های طبقه دوم به پایین در خیلی از بخش ها وجود دارد.

منبع:سیـری در ایـران