خزان زودرس چگونه به تهران رسید؟ - نیلی ابزار

به گزارش نیلی ابزار، این روز ها رهگذران در معابر بزرگ شهر تهران برگ های درختان را زیرپای خود احساس می نمایند. برگریزان در نیمه نخست مردادماه، چیزی شبیه حال و هوای پاییز است. به ویژه آنکه بارش های سنگین در روز های اخیر گاه آسمان را ابری نموده و فضا حکایت از لوکیشن پاییزی یک فیلم در تابستان دارد.

به گزارش همشهری، با این تفاوت که برگ ها سبز و زرد هستند و در عین زیبایی بصری، فضای غریبی به بعضی از نقاط شهر داده است؛ اینکه بارش های ممتد به گیاهان سطح شهر آبرسانی زیادی می نمایند، مناسب است یا برگریزان در گرم ترین ماه سال به گیاهان آسیب می زند یا حتی ممکن است سبب از بین رفتن درخت یا درختانی در مرکز گردد.

تغییرات اقلیمی هم اکنون و در آینده چه تأثیری روی گیاهان خواهد گذاشت؟ یک اقلیم شناس معتقد است که به بارش های اخیر در تهران، بارش موسمی گفته می گردد: معمولا در ایران و در فصل تابستان باران موسمی اتفاق می افتد، اما در بیشتر اوقات در نیمه جنوبی کشور، چنین پدیده ای رخ نمی دهد و می توانیم 30 سال یک بار شاهد باران های موسمی باشیم.

بهلول علیجانی می گوید: سال جاری سامانه موسمی خیلی قوی بوده است؛ هم از نظر شدت و هم از نظر توسعه که تا شهر تهران هم کشیده شد. همین اتفاق، اگرچه به نظر می رسد گیاهان را از آب سیراب نموده است، اما این اندازه برگریزان در تابستان عجیب به نظر می رسد. استاد گیاه شناسی دانشکده زیست شناسی دانشگاه تهران بر این باور است که به طور کلی بارندگی ها برای گیاهان مفید است: این بارش ها هر زمان اتفاق بیفتد می تواند جذب گیاهان شده و اندازهی از آب سفر ه های زیرزمینی را که شرایط نامناسبی دارند، تامین کند؛ بنابراین ضرری برای گیاهان ندارد.

حسین آخانی می گوید: برای شهر تهران مسئله ای وجود دارد و ما به علت اینکه اصولا شرایط مناسبی در شهرسازی نداریم، طی دهه های قبل حق فضای سبز شهر را ندادیم. درختانی که در خیابان ولیعصر قرار دارند یا درختانی که در بافت قدیمی شهر هستند، به شدت در تنش هستند، زیرا دیگر آن بافت به علت توسعه شهری، افزایش ساخت وسازها، توسعه معابر و حتی بستر رودخانه ای و جویباری از بین رفته است.

اندازه رطوبت گیاهان

بارندگی ها درصورتی که در زمین نفوذ نمایند، تأثیرات بهتری برای گیاهان خواهند داشت. در عین حال، به گفته علیجانی، نفوذپذیری خاک هم میدان تعیینی دارد.

این اقلیم شناس معتقد است اگر اندازه بارندگی بیشتر از نفوذپذیری خاک باشد، در زمین جاری می گردد: بارش باران معمولا در خاک نفوذ می نماید و نفوذپذیری خاک هم یک میدان تعیینی دارد. برگریزان درختان در فصل تابستان تماما به بارش باران ارتباط پیدا نمی نماید. درختان، آب را از ریشه جذب می نمایند تا برگ ها روی شاخه ها تبخیر و تعرق انجام دهند؛ بنابراین اگر زمین آب نداشته باشد، می گوییم درخت پژمرده شده و باید آبیاری صورت بگیرد.

او تأکید می نماید: اندازه جذب رطوبت درخت از زمین محدود است. یعنی هر درختی یک اندازه معینی می تواند رطوبت جذب کند حتی اگر شما زمین را پُر از آب کنید؛ بنابراین زمانی که دمای هوا خیلی زیاد باشد، تبخیر روی شاخه ها افزایش می یابد، درحالی که ریشه نمی تواند آن اندازه رطوبت را جذب کند؛ هر چند که هر روز به درختان آب دهید. در نتیجه برگ ها زرد شده و از شاخه درختان جدا می شوند.

استاد گیاه شناسی دانشکده زیست شناسی دانشگاه تهران نیز از این منظر به موضوع نگاه می نماید: اندازهی از آبی که به سبب بارندگی ها جریان پیدا می نماید، با آلاینده هایی که در سطح معابر شهر وجود دارد، مخلوط می گردد و دیگر آب کیفیت لازم را برای نفوذ در خاک ندارد؛ موضوعی که می تواند به درختان آسیب وارد کند.

حسین آخانی ادامه می دهد: از اینکه اندازه آسیب وارد شده به درختان چقدر است، اطلاعاتی در دسترس نیست، زیرا پژوهشی در این زمینه صورت نگرفته است. زمانی که بارندگی صورت می گیرد و سبب سیل و آبگرفتگی در معابر می گردد، باید از آب نمونه برداری شده و ترکیبات آن را مورد آنالیز قرار داد تا ببینیم چه تأثیرات منفی ای روی گیاهان می گذارد. متأسفانه ما اطلاعات اینچنینی نداریم، اما پیش بینی می کنیم که آسیب هایی هم برای گیاهان دارد.

تهران، جزیره گرمایی

تفاوت ارتفاع 900 متری میان شمال و جنوب مرکز، می تواند تهران را به شهر چند اقلیمی تبدیل کند. به گفته استاد گیاه شناسی دانشکده زیست شناسی دانشگاه تهران، تغییر اقلیم یک مسئله جهانی است: تغییر اقلیم مختص تهران نیست و یک تغییر اقلیم جهانی در حال صورت گرفتن است. منتها براساس داده ها، در خاورمیانه و به طور تعیین تأثیرات ناشی از تغییر اقلیم تقریبا 2 برابر خیلی از منطقه ها دیگر است. اگر در جهان تغییر اقلیم یک درجه ای را تجربه نموده ایم، در خاورمیانه 2 درجه است و متأسفانه به درجه خطر رسیده ایم.

آخانی اضافه می نماید: البته در تهران مشکل دیگری داریم و اینکه خودِ شهر تهران یک جزیره گرمایی اضافی محسوب می گردد. به علت وسایلی که انرژی مصرف می نمایند و به خصوص میلیون ها خودرویی که روزانه در شهر به حرکت درمی آیند، طبیعی است که شهر تهران گرمایی حتی بیشتر از خاورمیانه داشته باشد.

علیجانی گرمای زمین را علت به وجود آمدن پدیده تغییر اقلیم می داند و می گوید: بارندگی شدید در فصول گرم سال سبب ریزش برگ های سبز درختان می گردد. برگریزان این روز های درختان سبز هم به علت شدت بارندگی است، ولی اگر برگ ها زرد است، به علت نرسیدن آب کافی به ریشه درختان است. آب باید در زمین نفوذ کند تا به ریشه درختان برسد. مثلا در بعضی نقاط خیابان ولیعصر جای مناسبی برای نفوذ آب به زمین برای درختان وجود ندارد بنابراین علت برگریزان در این موقع از سال گرمای بیش از حد هوایی است که اندازه تبخیر و تعرق را بیشتر از اندازه رطوبت نموده است؛ گرمایی که پیش از بارندگی ها رخ داد.

این استاد گیاه شناسی نیز با تأیید تأثیر گرمای زمین در ریزش برگ گیاهان، عنوان می نماید: علت اصلی برگریزان گرمای بیش از حد است که سال جاری شاهد آن هستیم. البته شهر تهران مدت هاست که با پدیده خزان درختان روبرو است و با توفان و باد برگ هایی که سست شدند، به زمین می افتند.